İSTANBUL TARİHİ 







VİKİPEDİA 
 
İSTANBUL 

İstanbul, yerleşim tarihi 300 bin, kentsel tarihi yaklaşık 3 bin, başkentlik tarihi 1600 yıla kadar uzanan
Avrupa ile Asya kıtalarının kesiştiği noktada bulunan bir dünya kentidir

Şehir çağlar boyunca farklı uygarlık ve kültürlere ev sahipliği yapmış
yüzyıllar boyu çeşitli din, dil ve ırktan insanların bir arada yaşadığı 
kozmopolit ve metropolit yapısını korumuş ve tarihsel süreçte eşsiz bir mozaik halini almıştır

Uzun zaman dilimleri boyunca her alanda merkez olmayı ve iktidarda kalmayı başaran
dünyadaki ender yerleşim yerlerinden biri olan İstanbul geçmişten günümüze bir dünya başkentidir

İstanbul'un tarihi ana hatlarıyla beş büyük döneme ayrılabilir
Tarih öncesi dönem, Byzantion dönemi, Doğu Roma dönemi, Osmanlı dönemi ve Türkiye dönemi

 
Bizans İmparatorluğu döneminde İstanbul

 

 

İstanbul tarihi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  •  

Tarih öncesi dönem (MÖ 3000-MÖ 667)

Küçükçekmece Gölü kenarında bulunan Yarımburgaz Mağarasında yapılan kazılarda insan
kültürüne ait ilk izlere rastlanmıştır
Bu dönemde gölün çevresinde Cilalı Taş Devri ve Bakır Çağı insanların yaşadığı sanılmaktadır

İlk belirgin yerleşim sahipleri olarak Megaralılar’ın insanı olarak kabul edilmektedir
Megaralılar, bugünkü Kadıköy'e yerleştiler ve "Khalkedon" adını verdiler
Ayrıca Kadıköy'e bağlı Fikirtepe'de de çeşitli buluntular ortaya çıkmıştır
Elen Mitolojisi'ne göre Batum'a doğru yola çıkan 40 Yunan, İstanbul Boğazı'ndan geçerken
bugünkü Sarayburnu'nda karaya çıkmış, bulundukları yere
"Altın Boynuz" dedikleri Haliç'e ve Khalkedon'a yerleşmişlerdir.

Byzantion dönemi (MÖ 667-MS 332)

Ayrıca bakınız: Antik Yunanistan ve Roma İmparatorluğu

İstanbul, bu dönemde adı Byzantion olan antik bir Yunan şehir devleti olarak kurulacak
kısa zamanda gelişip güçlenecek ve dönemin merkezi gücü
Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilecektir. Romalilar tarafından
Byzantion, latinleştirilecek ve Byzantium olarak Roma İmparatorluğu'nun
önemli şehirlerinden biri haline gelecek
adı değiştirilecek önce Byzantium sonra Augusta Antonina diye anılacaktır

Antik Yunan Şehir Devleti Byzantion ve Antik Yunan Dönemi (MÖ 667-MÖ 196)

 
Byzantion ve Konstantinopolis

Byzantion ve Oligarşi dönemi (MÖ 667-MÖ 476)

Bugünkü İstanbul'un temelleri MÖ 7. yüzyılda atılmıştır
"Byzantion" şehri Megaralılar tarafından MÖ 667'de tarihi yarımadanın doğusunda 
Sarayburnu civarında kurulmuştur. Byzantion uzun süre şehir devlet yapısı göstermiştir
MÖ 478'de Byzantion Spartalı Pausanlılar tarafından ele geçirilmiştir
Ancak yönetimde sadece 2 yıl kalacaktır.

Byzantion ve demokrasi dönemi (MÖ 476-MÖ 196)

Byzantion Spartalı Pausanlıların yönetiminde ancak iki yıl kalabilmiş
sonra Pausanlılar şehrin halkı tarafından kovulmuşlardır
Böylece MÖ 476'dan itibaren Byzantion demokrasiyi yönetim biçimi olarak belirlemiştir
Uzun süreşehir devlet yapısı gösteren Byzantion, stratejik konumuna borçlu olduğu
ekonomik gelişme sayesinde tüm antik Yunan bölgesine müdahale edebilen bir güç olmuştur.

Roma şehri Byzantion ve Roma dönemi (MÖ 196-MS 330)

Byzantion ve Roma Dönemi (MÖ 196- MS 1. yüzyıl)

MÖ 196'da Byzantion Roma İmparatorluğu'nun hakimiyeti altına girer
Byzantion Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından Roma İmparatorluğu'na
Roma Bağımsızlık Bildirgesi'yle dahil edilmiştir
Şehir Roma İmparatoru Vespasian tarafından 1. yüzyılda imparatorluğa sağlam bir şekilde bağlı kalması için latinleştirilir

Byzantium ve Roma dönemi (1. yüzyıl-3. yüzyıl)

Byzantion İmparator Vespasian döneminde hızlı bir Latinleştirme politikasına tabi tutulur
adı Latince Byzantium olur ve Roma İmaparatorluğu'na tam bağlı önemli bir vilayet haline gelir
196'da Byzantion Pers İmparatoru Pescennius ile anlaştığı için Roma İmparatoruSeptimius Severus tarafından
cezalandırılır ve şehir büyük zarar görür. Şehir sonra yine Septimius Severus tarafından baştan başa tekrar inşa edilir.

Augusta Antonina ve Roma dönemi (3.yüzyıl-330)

Augusta Antonina adı baştan başa yeniden inşa edilmiş ve düzenlenmiş şehre
İmparator Septimius Severus (193-211)tarafından, oğlu Antonius'un şerefine verilmiştir
3. yüzyılda bu ad kullanılmıştır. 330 yılında Byzantion I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu'nun başkenti ilan edilir.

Bizans İmparatorluğu dönemi (330-1453)


İstanbul'un bu dönemde adı Konstantinopolis olarak değişmiş, önce Roma İmparatorluğu'nun sonra 
Bizans İmparatorluğu'nun başkentliğini yapmıştır
Bizans başkenti Konstantinopolis yaklaşık 1000 yıl boyunca Orta Doğu'ya hakim bir şehir konumuna yükselmiştir.

Roma başkenti Konstantinopolis ve geç Roma dönemi (330-395)

İstanbul'un başkentlik tarihi Roma İmparatorluğunun Doğu-Batı ayrışmasından 65 yıl önce başlamıştır
Byzantion 330 yılında İmparator Büyük Konstantin'in isteğiyle 'Nova Roma (Yeni Roma)' olarak 
Roma İmparatorluğu'nun başkenti yapılır, kentin ismi imparatorun ölümünden sonra onun anısına
Byzantium'dan Konstantinopolis'e çevrilir. Roma'nın istilası ve yıkılmasıyla onun yerine geçen Konstantinopolis
395'de ikiye bölünen Roma İmparatorluğu'nun ardılı devlet Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti olur.

 
Konstantinopolis'in şehir merkezi planı

Bizans başkenti Konstantinopolis
Bizans İmparatorluğu dönemi (395-1204)

Konstantinopolis, önce Doğu Roma İmparatorluğu adıyla kurulan
ve Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra zamanla adı 
Bizans İmparatorluğu'na dönüşen devletin de 395'de başkenti olmuştur
Konstantinopolis erken ortaçağda da dünyanın en parlak ve zengin şehridir.

Latin başkenti Konstantinopolis
Latin İmparatorluğu dönemi (1204-1261)

1204-1261 yılları arasında Latinlerin işgaline uğrayan Konstantinopolis 
Latin İmparatorluğu'nun başkenti haline gelmiştir.

Bizans başkenti Konstantinopolis ve
geç Bizans İmparatorluğu dönemi (1261-1453)

Latin egemenliğinden sonra Konstantinopolis daha sonra tekrar 1453'e kadar
Bizans İmparatorluğu'nun başkenti olmuştur. Bu döneme Kostantinopolistik denir.

 
Bizans İmparatorluğu'nda İstanbul,Konstantinopolis

Osmanlı İmparatorluğu dönemi (1453-1922)

 
19. yüzyıl sonlarında, Abdullah Biraderler tarafından çekilmiş Galata Köprüsü ve Yeni Camii'yi gösteren bir fotoğraf.


İstanbul bu dönemde büyük bir cihan imparatorluğunun başkenti olacak
üç kıtada yayılan toprakları 400 yıldan uzun süre hakimiyetinde bulunduracaktır.

  • Kentin 29 Mayıs 1453'te II. Mehmed tarafından fethedilmesinden sonra Osmanlı dönemi başlar.
  • Müslümanlarca Konstantiniyye olarak adlandırılan şehri
  • Rumlar Yunanca "εις τήν Πόλι(ν)" (/is tin boli/) yani "şehir'e" olarak kullanmışlardır.
  • Osmanlı'da da bu ismi Istanbul olarak sıkça kullanılmıştır
  • Ruslar ise şehre Çarigrad (Çarın şehri) adını kullanmışlar
  • Şehrin Balkanlar'daki adı Stambul olmuştur.
  • 13 Kasım 1918 tarihinde İtilaf devletleri tarafından işgal edilen şehir
  • 6 Ekim 1923 tarihinde Türk ordusunun şehre girmesiyle sona ermiştir


 











 
Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'un panoramik görüntüsü
 
İstanbul'un 1922 yılındaki haritası

Türkiye Cumhuriyeti dönemi (1923-)

İstanbul'un tarihsel önemi

 
Osmanlı döneminde İstanbul

İstanbul 4. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar on altı yüzyıl boyunca dünyanın
en büyük ve en önemli metropolleri arasında yer almıştır
Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği geniş bir bölgenin
tartışmasız tek hakimi olmuş ve bu süreçte dünya tarihini
önemli derecede etkilemeyi başarmıştır.

İstanbul kesintisiz bin altı yüz yıl boyunca, 330'dan 1922'ye kadar olan dönemde
 Roma İmparatorluğu (330-395), Bizans İmparatorluğu (395-1204, 1261-1453)
 Latin İmparatorluğu (1204-1261) ve Osmanlı İmparatorluğu(1453-1922) olmak üzere
dört farklı imparatorluğa başkentlik yapmıştır. Bu imparatorluklardan üçü var oldukları dönemde
dünyanın en büyük güç ve iktidar sahibi devletleri olarak tarihe geçmiştir
Hepsinin İstanbul'dan yönetildiği düşünüldüğünde şehrin tarihsel önemi ve değeri anlaşılabilir.

1923'te Ankara'nın başkent olmasıyla köklü başkentlik özelliğini yitiren İstanbul
4. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar
on dört yüzyıl boyunca koruduğu her alanda etkin bir 'dünya kenti' olma özelliğini 
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra cumhuriyet tarihiyle birlikte tekrar kazanmaya başlamış
günümüzde Orta Doğu ve Avrupa'nın en önemli merkezleri arasında yerini almıştır.

İstanbul'u yöneten devletler


 
Roma İmparatorluğu (MÖ 196-395)

İstanbul'un başkentlik yaptığı devletler

Ayrıca bakınız


 
Bir resimde İstanbul'un fethi

Kaynakça

 
  • 'History of Istanbul' adlı İngilizce Wikipedia sayfası
  • 'Geschichte Istanbuls' adlı Almanca Wikipedia sayfası
  • Diğer İstanbul tarihiyle ilgili Türkçe Vikipedi sayfaları

Dış bağlantılar


Stub icon İstanbul ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.
Stub icon Tarih ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz
Wikimedia Commons'taİstanbul tarihi ile ilgili medyaları bulabilirsiniz.